Việt Nam và con đường Chuyển đổi số Y tế

Khi nền y tế trong cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 còn lạc hậu so với các lĩnh vực khác thì dường như đại dịch COVID-19 đã phần nào thay đổi cách suy nghĩ cũng như nhìn nhận của mọi người về những ứng dụng kỹ thuật số mới áp dụng trong cuộc phòng chống dịch bệnh được phát minh đã thúc đẩy triển vọng tích cực cho các công ty khởi nghiệp về chăm sóc sức khỏe. Có thể nói, nó bắt đầu với sự thành công tương đối của chính phủ trong việc sử dụng các công cụ kỹ thuật số để nâng cao nhận thức của cộng đồng về đại dịch.

“Vậy COVID-19 có thể thúc đẩy quá trình chuyển đổi kỹ thuật số của Việt Nam không?” – Một câu hỏi được đặt ra khi Việt Nam là một trong số ít các quốc gia đối phó với tình hình dịch bệnh tương đối tốt. 

Lần đầu tiên khi dịch bệnh được phát hiện tại Trung Quốc vào tháng 12 năm ngoái thì không bao lâu sau loại Virus mới này đã đến 209 quốc gia và vùng lãnh thổ trên toàn cầu, lây nhiễm gần 12 triệu người và cướp đi sinh mạng của gần 1,2 triệu người. 

Và khi đại dịch ập đến, tốc độ là điều tội quan trọng. Việt Nam đã có những hành động nhanh chóng và quyết đoán đồng thời là một trong số ít quốc gia cho đến nay đã đối phó với tình hình dịch bệnh tương đối tốt. Không có trường hợp tử vong nào liên quan đến COVID-19 bất chấp vai trò của Việt Nam vẫn như một cường quốc thương mại khu vực và một điểm nóng du lịch.

Đặc biệt, đã có nhiều phản ứng nhanh chóng và hiệu quả về sức khỏe cộng đồng của người dân tại Việt Nam nhờ áp dụng công nghệ thông tin với 150% số lượng người sử dụng điện thoại di động và 70% số lượng sử dụng Internet. Thông báo cảnh báo và nhắc nhở từ cơ quan y tế để thực hiện các biện pháp phòng ngừa thường xuyên được truyền tải qua tin nhắn văn bản, trang web và mạng xã hội cũng như các ứng dụng di động để tuyên bố y tế toàn cầu và theo dõi sự phát triển của đại dịch.

Tiếp cận công dân nhanh chóng và kịp thời chỉ là một trong nhiều lợi ích mà công nghệ kỹ thuật số mang lại khi đối mặt với đại dịch. Trong thời kỳ dịch bệnh truyền nhiễm, giãn cách xã hội – bao gồm nỗ lực, ý thức giảm tiếp xúc gần giữa mọi người, làm chậm và hy vọng ngăn chặn sự lây lan của bệnh truyền nhiễm được cho là cách tốt nhất để ngăn chặn Virus. Đó là lý do tại sao các quốc gia trên thế giới đang đóng cửa biên giới, hủy bỏ các cuộc tụ tập quy mô lớn, đóng cửa trường học và yêu cầu mọi người ở nhà,… Những biện pháp này trên thực tế đang làm gián đoạn cuộc sống hàng ngày của mọi người nhưng công nghệ kỹ thuật số cung cấp một cách để thích ứng với “điều bình thường mới” này.

Công nghệ kỹ thuật số trong lĩnh vực y tế. 

Công nghệ kỹ thuật số là động lực chính để tạo điều kiện thuận lợi cho làm việc tại nhà, học tập từ xa cung cấp dịch vụ tại nhà,…vốn đã trở nên thiết yếu trong thời đại đại dịch này. Nước ta đã tiến hành một số hoạt động kinh doanh trực tuyến và đưa các tùy chọn vào ứng dụng trực tuyến nhiều hơn kể từ khi dịch bùng phát vào cuối tháng 2. Theo thống kê của trang thương mại điện tử hàng đầu Tiki cho biết, họ đã chứng kiến ​​sự bùng nổ về số lượng đơn đặt hàng trong thời gian dịch bệnh bùng phát và các nhà bán lẻ lớn cũng chứng kiến ​​doanh số bán hàng trực tuyến tăng mạnh. Ví dụ như Saigon Co.op đã đăng ký doanh số bán hàng trực tuyến tăng gấp 5 lần trong tuần tiếp theo sau khi trường hợp đầu tiên được phát hiện vào ngày 23/1. 

NCOVI, một ứng dụng do Bộ Y tế phát triển, đã vượt qua Facebook để trở thành ứng dụng được tải xuống nhiều nhất trên Apple App Store của Việt Nam vào tháng trước. Zalo – một ứng dụng nhắn tin “cây nhà lá vườn” với hơn 50 triệu người dùng, đây là nơi các cơ quan y tế phổ biến các cảnh báo và mệnh lệnh mà không phải là WhatsApp hay Facebook Messenger. Viettel – nhà cung cấp dịch vụ viễn thông chính của đất nước đã thêm thẻ bắt đầu bằng #hayonha (#stayathome) vào vùng thông báo của mọi điện thoại trong phạm vi phủ sóng của nó.

Ý tưởng phát triển “Hồ sơ sức khỏe điện tử” được phổ biến trong bối cảnh đại dịch COVID-19 ở Việt Nam hiện nay?

Mỗi người dân Việt Nam sẽ được cấp một Hồ sơ sức khỏe điện tử mà họ sẽ lưu giữ suốt đời. Những cuốn sổ này sẽ cung cấp cho các bác sĩ kiến ​​thức toàn diện về bệnh nhân của họ khi họ tìm kiếm sự trợ giúp y tế, quan trọng hơn, Hồ sơ sức khỏe điện tử sẽ giúp hiện đại hóa dịch vụ y tế quốc gia, đặc biệt trong bối cảnh Cách mạng Công nghiệp lần thứ 4.

Hồ sơ sức khỏe điện tử sẽ giúp nhân viên y tế theo dõi sức khỏe của người dân, đặc biệt là người già và những người mắc bệnh hiểm nghèo vì họ dễ bị nhiễm virus SARS – COV2. Theo dõi hiệu quả những nhóm người này sẽ giúp họ tránh mắc các bệnh nền và giảm tỷ lệ tử vong do COVID-19.

Thừa nhận tầm quan trọng của việc chăm sóc sức khỏe tốt cho người cao tuổi, đặc biệt là những người mắc bệnh mãn tính, Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Đức Đam đã chỉ đạo các địa phương trên toàn quốc triển khai cuộc vận động xây dựng hồ sơ sức khỏe điện tử cho mọi người dân Việt Nam. 

Cũng theo Bộ Y tế đã thành lập 1.000 điểm điều trị từ xa giữa các bệnh viện lớn trên toàn quốc bao gồm cả các trạm y tế ở miền núi, hải đảo xa xôi. Nhờ hoạt động của các điểm chăm sóc sức khỏe từ xa này, các bệnh nhân sống xa bờ hoặc ở các vùng núi xa xôi có thể nhận được sự chăm sóc khi họ cần. Nhờ cơ sở hạ tầng kỹ thuật tốt nên hầu hết các trung tâm y tế xã đều được kết nối với các trung tâm y tế tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương. Đây là một công cụ cần thiết để kiểm tra sức khỏe trực tuyến và từ xa. Theo Bộ Y tế, hiện nay việc khám sức khỏe trực tuyến và từ xa đã được kết nối liên thông trên toàn quốc. 

Cơ hội “đến hay đi” đối với các công ty khởi nghiệp trong lĩnh vực y tế trong đại dịch COVID-19

Dolly Hoang – quản lý của công ty tư vấn tập trung vào Châu Á YCP Solidance gần đây đã xuất bản một báo cáo có tiêu đề “Nhìn về phía trước: Cách số hóa đang chuyển đổi hệ thống chăm sóc sức khỏe của Việt Nam” đã lưu ý rằng COVID-19 đã tạo ra một môi trường nơi người tiêu dùng trong nước đang chuyển đổi thành phần chăm sóc sức khỏe và việc họ sử dụng thông tin liên quan đến sức khỏe trên các nền tảng kỹ thuật số khác nhau. Một số đang sử dụng dịch vụ tư vấn trực tuyến với bác sĩ lần đầu tiên để tránh rủi ro cao tại các bệnh viện công hoặc vì các cơ sở y tế tư nhân đóng cửa.

Được thành lập vào năm 2014, Công ty khởi nghiệp trong lĩnh vực y tế – Jio Health hoạt động tại Thành phố Hồ Chí Minh đã huy động được 5 triệu USD tài trợ Series A từ Monk’s Hill Ventures vào tháng 9 năm ngoái, cung cấp quyền truy cập theo yêu cầu vào các dịch vụ chăm sóc sức khỏe thông qua ứng dụng và trang web của mình cùng với phòng khám, phòng thí nghiệm và hiệu thuốc tích hợp của riêng mình.

Hay nhiều năm trước, Người sáng lập kiêm Giám đốc điều hành của Jio Health – Raghu Rai đã sớm nhận thấy cơ hội thành lập công ty của mình tại Việt Nam – nơi có tầng lớp trung lưu ngày càng tăng cũng như hệ thống chăm sóc sức khỏe thiếu cơ sở hạ tầng kỹ thuật số và các bệnh viện công quá đông, nơi các bác sĩ đôi khi chỉ dành vài phút cho mỗi bệnh nhân. 

Tính đến nay, Jio Health có khoảng 150 chuyên gia trên 14 loại hình chăm sóc. Công ty tin rằng có thể đáp ứng khoảng 80% nhu cầu chăm sóc sức khỏe cho hầu hết bệnh nhân thông qua sự kết hợp của các dịch vụ trực tuyến và ngoại tuyến. Điều này bao gồm từ tư vấn qua video, trò chuyện với các bác sĩ được cấp phép, đến giao thuốc tại nhà và thăm khám tại nhà của bác sĩ.

Rai nói rằng: “Jio Health đã nhận thấy nhu cầu tăng gấp đôi đối với các sản phẩm trực tuyến của mình. Nó đang tăng cường các biện pháp phòng ngừa an toàn cho các dịch vụ y tế tại nhà cốt lõi của mình”. “Khi đại dịch này kết thúc, người dân ở đây sẽ có ý thức hơn nhiều về các lựa chọn thay thế cho các cơ sở truyền thống và chăm sóc sức khỏe kỹ thuật số có thể được quan tâm nhiều hơn một chút,” ông nói.

Để thấy được rằng, kể từ khi đại dịch Covid-19 bùng phát nền y tế đã có những chuyển biến hiện đại hơn, tối đa hóa được nhiều chi phí hơn so với những phương thức thăm khám truyền thống trước đây kèm theo đó các công ty khởi nghiệp cũng phát huy được hết những tác dụng riêng để hỗ trợ, ngăn ngừa dịch bệnh bùng phát trên nước nhà.  

“Thúc đẩy chuyển đổi số ngành y tế”  

Dịch bệnh Covid-19 vừa qua đã đặt ra nhiều thách thức cho xã hội như vấn đề giảm tải, tránh tập trung đông người ở bệnh viện để giảm nguy cơ lây nhiễm, trang bị cho người dân công cụ để tự bảo vệ mình, bảo vệ cộng đồng và khi xuất hiện ca lây nhiễm mới, cơ quan chức năng có thể nhanh chóng xác định và thông báo cho những người tiếp xúc gần về nguy cơ lây nhiễm.

Tuy nhiên, Covid-19 cũng tạo ra cơ hội “trăm năm” cho chuyển đổi số. Bộ Thông tin và Truyền thông đã kêu gọi cộng đồng các doanh nghiệp công nghệ số Việt Nam tận dụng thời cơ, nhanh hơn, quyết liệt hơn, đột phá hơn và cùng chung tay, chung sức, đồng lòng tạo ra các nền tảng và các ứng dụng chuyển đổi số, xây dựng một Việt Nam số, đi đầu trong nhóm các nước xây dựng quốc gia số.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cũng đề nghị Bộ Thông tin và Truyền thông, Bộ Y tế phối hợp chặt chẽ đẩy nhanh tiến trình chuyển đổi số trong lĩnh vực y tế, xây dựng và từng bước hình thành hệ thống chăm sóc sức khoẻ và phòng bệnh dựa trên công nghệ số, ứng dụng công nghệ số toàn diện tại các cơ sở khám chữa bệnh.

“Chúng ta hãy cùng coi đây là dấu mốc khởi đầu cho một câu chuyện lớn hơn nhiều, đó là chuyển đổi số trong ngành y tế, hướng tới quốc gia số” – Thủ tướng nói và mong muốn 14.000 cơ sở y tế trên toàn quốc tổ chức thành công nền tảng này. 

Covid-19 đã thúc đẩy cả ngành y tế lựa chọn phải chuyển đổi số nhanh nhất có thể. Việc giảm tải cho các bệnh viện sẽ giúp huy động nguồn lực khám chữa cho bệnh nhân Covid-19, đặc biệt dự phòng chuẩn bị cho những kịch bản dịch bệnh diễn biến xấu hơn.

Việt Nam thuận lợi khi có những doanh nghiệp viễn thông – công nghệ thông tin lớn mạnh, có hạ tầng rộng khắp toàn quốc, có nguồn lực tài chính và nhân lực, có thể tạo ra những hạ tầng mang tính nền tảng giúp cho chuyển đổi số nhanh những lĩnh vực lớn và quan trọng như giáo dục, y tế.